Klachten en calamiteiten - Instructie voor aios, docenten en opleiders
In de praktijk kan een aios, opleider of docent worden geconfronteerd met een incident, klacht of een calamiteit. Het is belangrijk te weten wat onder de verschillende termen verstaan wordt en hoe bij de verschillende gebeurtenissen moet worden gehandeld.
Meld- en onderzoeksprocedure
Bij elke klacht of calamiteit van een aios, docent of opleider, dient het hoofd van de opleiding (via de manager opleiding) op de hoogte gesteld te worden. Als een aios deze melding niet doet, dan zal de docent de aios wijzen op de meldingsplichten, indien nodig, zelf de melding rechtstreeks aan het hoofd van de opleiding doen. Het hoofd van de opleiding heeft juridisch immers de zorgplicht voor de aios en het opleidingsklimaat.
Er is sprake van een (afgeleide) externe aansprakelijkheid van het instituut voor datgene wat er in de praktijk plaatsvindt. Bij een klacht of calamiteit zal worden nagegaan of de betreffende praktijk duidelijke regels heeft opgesteld en deze adequaat zijn gecommuniceerd. Ook is belangrijk te verifiëren of er duidelijke afspraken zijn gemaakt over de verantwoordelijkheden die de aios heeft in het zorgproces en of de begeleiding en supervisie van de opleider hierin goed heeft gefunctioneerd. De inhoudelijke en emotionele aspecten van een incident en calamiteit horen thuis in de besprekingen tussen aios, opleiders en docenten.
Wet klachtrecht
Zowel de aios, opleider als de huisartsdocent vallen onder de Wet klachtrecht. Zie voor nadere informatie ook het Instituutsreglement. Voor aios die geconfronteerd worden met een klacht of claim van een patiënt, is niet eenvoudig te overzien welke juridische procedures dan gevolgd moeten worden en hoe zij ondersteund kunnen worden voor een goed verweer. De KNMG biedt in het klachtenreglement een overzicht van de meest voorkomende juridische procedures binnen de diverse relaties die een arts binnen zijn beroepsuitoefening heeft met zijn omgeving (patiënten, collegae, maatschap, ziekenhuisdirectie, etc.).
> Wet klachtrecht laatst gezien 19/12/2019
> Instituutsreglement laatst gezien 19/12/2019
Melding calamiteiten
Als een bepaalde gebeurtenis onder de wettelijke definitie van een calamiteit valt, dan moet dit zo snel mogelijk gemeld worden bij de Inspectie voor de Gezondheidszorg. Hiervoor zijn speciale meldingsformulieren beschikbaar. Om meldingen goed te kunnen afhandelen, vraagt de inspectie om binnen acht weken na de melding een rapportage te overleggen.
> IGJ laatst gezien 19/12/2019
Incidenten
Analyse van incidenten en bijna-fouten kunnen in het uitwisselen een belangrijke toegevoegde waarde hebben. Patiëntveiligheid is daarom van groot belang voor de huisartsgeneeskunde. Ze besteedt daarom veel aandacht aan dit onderwerp in het onderwijs en het onderzoek.
Definities
Calamiteit
Onder een calamiteit verstaat de wet iedere niet-beoogde of onverwachte gebeurtenis die leidt tot ernstig blijvend letsel of het overlijden van de patiënt. Volgens de wet dient een calamiteit die plaatsvindt binnen een zorginstelling gemeld te worden aan de Inspectie voor de Gezondheidszorg.
Voorbeeld: een patiënt is drie keer op de HAP geweest met hoofdpijn, bleek toch SAB en is op de IC beland met coma.
Incident
Overkoepelende term voor elke onbedoelde gebeurtenis tijdens het zorgproces die tot schade aan de patiënt heeft geleid, had kunnen leiden of (nog) zou kunnen leiden, niet zijnde een medische complicatie.
Voorbeeld: een onjuist ingevoerde voorgeschiedenis waardoor een patiënt opnieuw een heftige allergische reactie krijgt op een antibioticum.
Klacht
Onder een klacht worden alle klachten van derden verstaan die bij een regionale klachtencommissie, de klachtencommissie van een huisartsenpost of de Inspectie voor de Gezondheidszorg terechtkomen.
Voorbeeld: een aios heeft in plaats van de verzochte Mantoux-test een BCG-injectie gegeven in een 10x de noodzakelijke hoeveelheid. In een gesprek tussen klaagster en aangeklaagde zijn excuses aangeboden, waarna klaagster geen verdere actie nodig vond.
Medische complicatie
Schade die ontstaan is als gevolg van een medische handeling en waarvan bekend is dat de betreffend medische handeling dit tot gevolg kan hebben, maar waarvan de ernst van de schade of de kans op ontstaan van schade opweegt tegen de kans op succesvol verloop van de medische handeling.
Voorbeeld: vaginaal bloedverlies na Kenacort-injectie in de schouder (gecalculeerd risico).